Dit noem ik geen toeval meer! Ik kreeg hetzelfde boek op de zondag dat ik bij de joodse begraafplaats was, twee keer te zien, als aanbeveling door anderen. “Haar naam was Sarah”, geschreven door Tatiana de Rosnay, is dat boek en ik heb het binnen een week uitgelezen. Ik kon het nauwelijks loslaten, dus die aanbevelingen waren juist. Een stukje WOII geschiedenis, zo boeiend en spannend vertelt, dat ik graag verder las tot waar het zich allemaal toe zou ontwikkelen.

Het meest bizarre stuk, waar ik zo van onder de indruk was, is wat ik noem ” het zwarte gat” wat een mens kan creëren door verborgen rouw. Het zwarte gat, is voor mij een “ervaring en wordt later een herinnering” wat door mensen wordt weggestopt. Wanneer iemand een geheim bij zich draagt van een vreselijke of pijnlijke gebeurtenis, zoals incest, mishandeling, stalking, ooggetuige van marteling/moord, enz. dan verdwijnt dit in een zogenaamd zwart gat. Verborgen rouw: Niemand anders weet ervan, dus bestaat het niet ‘echt’. Het verbergen van zo’n gebeurtenis is helaas een probleem van alle tijden.

Wegstoppen van een ervaring, omdat men denkt dat een ander het niet aan kan, of waar toch vast “onbegrip” op komt, het niet vertellen, niet delen is erg. Zo erg zelfs dat het generaties lang zijn uitwerking kan hebben. Door een ander boek over verborgen rouw werd dat nog meer duidelijk voor mij: “Stille verhalen”, Over verborgen verlies en verlangen, geschreven door Evamaria Jansen.

Het zwarte gat, ofwel verborgen rouw is uiteindelijk niet wat we willen. Het is iets wat we onthult behoren te zien. Erkenning voor een probleem, een daad, een ervaring, een herinnering, dat is belangrijk. Het is ook waarom ik zo graag mensen help door een fotoreportage van een afscheid te maken. Het  zorgt voor een mogelijkheid tot het zichtbaar en bespreekbaar maken van iets moeilijks – een verlies.

Verborgen rouw is eigenlijk ondraaglijk. Pas als dat zwarte gat wordt omgekeerd en als de waarheid aan het licht komt, dan zal het leven pas weer zin kunnen krijgen. Sommige mensen denken er goed aan te doen om (soms) het verleden te begraven en om niemand lastig te vallen met onze problemen.

Maar het gekke is als je jouw problemen niet deelt worden het onze problemen. Hoe onwerkelijk is dat? Nu neem ik even een ‘omweg’. Het lijkt wel of dat het gaat om “Karma”, wat mij betreft. Karma is iets waar ik eerst weinig van begreep. Volgens het woordenboek is karma een handeling die een oorzaak en gevolg heeft. Maar sinds ik “Haar naam was Sarah” heb gelezen, ben ik er over gaan nadenken en denk ik het beter te begrijpen.

Mijn eye openers over karma:

Karma is niet goed of slecht, maar een energie die wordt doorgegeven en zelfs generaties mee gaat. Soms is dat goed, maar soms ook erg vervelend. Waar het op neer komt voor mij is dit: als je ergens mee zit, gooi het eruit. Deel het met je omgeving. Ben niet bang voor wat anderen ervan zullen vinden. Tja, echter is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan. Een boodschap overbrengen waar emoties mee gepaard gaan, zijn ontzettende uitdagingen. Probeer vanuit jouw “IK” te spreken en laat jouw ervaringen horen.  Als het goed is, zul je een luisterend oor krijgen. Wat belangrijk is voor jou, is uiteindelijk belangrijk voor je omgeving, je familie en je dierbaren. Echter weet ik ook uit eigen ervaring, dat je bang kunt zijn om iemand te kwetsen, dat maakt dar er soms dingen onuitgesproken blijven. Een hulpverlener eerst het verhaal vertellen is een goede manier om de eerste stappen ernaar toe te zetten.

Terug naar het boek: Sarah wordt als 10-jarig meisje samen met haar joodse ouders gedeporteerd tijdens de tweede wereld oorlog in Parijs. Haar broertje had zich met haar hulp verstopt in een kast in hun appartement, waarvan zij de sleutel nog in haar zak heeft. Ondanks dat ze vreselijke dingen meemaakt, overleeft ze vanuit een drang om haar broertje te redden. Onder de meest bizarre en moeilijke omstandigheden redt ze zichzelf, maar haar keuze om haar gebeurtenissen in haar latere leven niet te delen vindt achtervolging.

Als volwassene verhuist Sarah naar Amerika, trouwt en krijgt een zoon. Maar ze deelt niets uit haar belangrijke verleden met hen. Dit greep mij enorm aan. Ze is dan wel uit de dood ontsnapt, maar ze is niet ontsnapt uit haar idee om de gruwel uit haar jonge leven te begraven… Hier komt wat mij betreft het “Karma” om de hoek kijken. De oorzaak en gevolg van haar handelen.

Omdat ze een stuk niet wil/kan delen en dus niet opgeruimd heeft, is er verborgen rouw. Pijn heelt geen wonden, pijn leeft voort. Al is het ondergronds en ver weg, in dat ‘zwarte gat’… waar ik het eerder over had.  Sarah heeft heel jong haar familie op vreselijke wijze verloren en al heeft ze nu een nieuw gezin, toch pleegt zij zelfmoord. Als lezer kun je misschien snappen waarom ze dit gedaan heeft, maar haar familie in Amerika begrijpt er niets van. Haar zoon heeft hier later behoorlijk ‘last’ van, want ook hij begrijpt het niet.

Ze kon blijkbaar niet leven met haar nieuwe ‘ik’, met haar geheim. Veel later krijgt haar zoon het werkelijke verleden van zijn moeder te horen; dat haar familie vermoord is, omdat ze joods waren en dat ze haar broertje wilde redden. Heel wat puzzelstukjes vallen voor hem in elkaar en hij kan eindelijk begrijpen waarom zijn moeder zelfmoord heeft gepleegd. “Het geheim” zit ook nog ergens anders in het verhaal verstopt, maar ik ga niet alles verklappen, anders wil je het boek vast zelf niet meer lezen. Het is namelijk echt spannend.

Waarom ik nu dit blog wilde schrijven: sinds dit boek besef ik hoeveel mensen er moeten zijn die met iets rondlopen en het niet willen/kunnen delen. Het is te pijnlijk, te emotioneel moeilijk en misschien wel te bizar. Bewijs van een gebeurtenis is er in sommige gevallen ook niet. Gelukkig zijn de namen van vermoorde joodse families wel op monumenten geplaatst, ze kunnen nog herdacht worden. Maar soms is dit niet genoeg, want dat monument staat niet bij je thuis. Een foto van een plek, een persoon, een onderwerp/voorwerp kan helpen. Een foto zegt honderd woorden, wel eens gehoord? Ik vind mijn vak geweldig om te doen en hopelijk mag ik velen helpen om een gebeurtenis, een herinnering, zacht en met tederheid te voorschijn te halen, zodat er gedeeld kan en mag worden.

Wil je het boek zelf lezen? Je kunt het hier direct aanschaffen. In boekvorm of als e-book:

Ik stel het zeer op prijs als je wil reageren op dit blog. Doe dat hieronder.