Een vrouw zonder man,
een kind zonder ouder,
een broer zonder zus,
een vriend zonder vriendin,
of andersom…
Hoe gaan we om met deze mensen in rouw?
Het liefst blijken we ze soms te willen ontwijken, omdat we niet geleerd hebben hoe we het beste om kunnen gaan met mensen in rouw. Oogcontact zullen we soms vluchtig verbreken. Lopende op de stoep, zullen we snel oversteken zodra we die enen ‘persoon in rouw’ zien toe naderen. Op het werk draaien we ons misschien snel om, om net te doen alsof we druk bezig zijn; geen tijd voor een praatje. Op school draaien we onze rug naar een groepje om opeens druk mee in gesprek te geraken. Enz., enz.
Hopelijk hoor je niet bij de mensen die dit doen. Het is zo pijnlijk voor mensen in rouw om te merken dat men het lastig vindt om even aandacht aan ze te schenken. Het enige wat je hoeft te doen is…een glimlach tonen! Een korte aanraking, een schouderklopje, een kort teken van aandacht. Een stukje erkenning.
Maak ze juist gezien! Je ziet hun en je erkent hun bestaan. Zij zijn niet dood! Ze hebben verlies geleden, dat wel, maar zij moeten verder met pijn. Die glimlach of aanraking van jou geeft ze i.i.g. het wezenlijke van het gezien zijn in hun bestaan.
Als daarna de persoon naar je toe komt om je gedag te zeggen, dan is het ijs gebroken. ECHT WAAR! Het enige wat je hoeft te doen is even aandacht hebben. In al je vriendelijkheid kun je dit best.
Wil je echt wat betekenen dan biedt je een luisterend oor. Heb je daar geen tijd voor, dan is het okay om zoiets te zeggen:
“Ik vind het naar voor je wat er is gebeurd, ik kom er graag op een ander moment op terug.” Iedereen zal begrijpen dat je alleen maar eerlijk bent. Je geeft aan dat je de persoon niet wil vermijden, maar er liever op een ander moment tijd voor neemt. Mensen in rouw vinden het wellicht ook lastig ‘er’ altijd en overal over te praten. Het wordt pas lastig als niemand ‘er’ meer over praat en het dagelijkse leven gaat te hard door.
Hoe ga je dan GOED om met mensen in rouw?
Volgens Manu Keirse zijn er 4 sleutels. Sleutels om de deur te openen naar toekomst voor mensen in rouw.
- Luister. Luister echt naar de persoon in rouw, met interesse. Dat is voor velen eng… want durf ik wel echt te luisteren?
- Informatie. Correcte informatie is nodig over wat er is gebeurd. In vreselijke omstandigheden wordt mensen vaak informatie onthouden, omdat men denkt dat je iemand daar niet mee lastig moet vallen of het is te lastig voor hen. Dus vragen naar het werkelijk gebeurde is dus wel okay.
- Warmte en Genegenheid. Kijk eens in de natuur, door een warme zonnestraal gaat een bloem open. Als de zon onder gaat, en het wordt koud en kil, gaat de bloem dicht. Mensen kunnen open bloeien door warmte en genegenheid.
- Herinneren. Laat de herinnering levendig zijn.
Mensen spreken ook al gauw over LOSLATEN, maar dat is volgens hem FOUT. Verwerken heeft niets te maken met loslaten. Dat is een verkeerde visie. Je wil juist blijven VASTHOUDEN aan wat de persoon in je leven betekende. Leer anders vasthouden. Leren vasthouden in de herinnering i.p.v. in de werkelijkheid.
Zie hier het filmpje van Manu Keirse:
Er zijn meerdere manieren om nieuwe herinneringen te maken in deze werkelijkheid, maar daarover meer, later in een ander blog.
Heb jij al te maken gehad met mensen in rouw?
Hoe ga/ging jij daar mee om? Vond jij dit moeilijk of juist niet? Wil je met ons delen hoe jij dit doet of hoe je merkte dat je het helemaal verkeerd deed? Daar kunnen anderen van leren. Het start een gang naar open gesprekken!
Deel je commentaar in het veld hieronder. Dat wordt enorm gewaardeerd.
Als kind ontweek ik inderdaad een meisje dat haar vader verloren had, ik kende haar niet zo goed, ik vond het vreselijk voor haar, maar ik wist me lange tijd geen raad. Wat mensen uit de omgeving ook vaak doen is meteen hun eigen verhaal vertellen, of ze willen degene in rouw advies geven uit de behoefte om iets voor hem of haar te doen.
Wat heelt is liefdevolle aandacht, verder niks, gewoon er even mogen zijn precies hoe je op dat moment bent. Voor erge dingen zijn eigenlijk geen woorden en woorden halen je uit je gevoel. Een blik of een aanraking kan zoveel meer betekenen.
Mooi waar stuk. Als 13 jarige pleegde mijn moeder zelfmoord. Opeens was ik voor mijn omgeving zielig. Van een kind wat in de brugklas de pesters wist aan te trekken, was ik nu een kind die heel zielig gevonden werd. Dat was een rare ervaring. En welk kind/mens was nu puur en echt? De pester of degene die mij zielig vond.Dat waren dezelfde mensen. Ik had geen idee. Ik vond mezelf helemaal niet zielig en heb deze zielige aandacht omgedraaid in gezien worden en daarvan (onbewust) gebruik van gemaakt door in de picture te gaan staan. Een Hanneke te zijn waar rekening mee gehouden werd. De lachers op mijn hand te krijgen. Ik heb er wel van geleerd dat in tijden van rouw niets raar is en dat het fijn is als mensen je zien.
Dat dat gezien worden soms gespeeld is (wat met vele dingen te maken kan hebben, vaak onzekerheid of angst), daar kom je dan achter als je wat groter word en leer je de neppers van de echten te onderscheiden. Mooie leerschool die ik voor geen goud had willen missen. En weet hoe belangrijk het is om gemeende aandacht te geven aan degene die rouwt.
Beste Boukje,
Door mijn werk kom ik veel met rouwverwerking in aanraking.
Er is veel over geschreven en veel over gezegd.
Onlangs heb ik weer een aantal boeken gelezen van mensen die hun ervaringen delen.
Iedere keer is het toch net weer even anders wat er nodig is.
Vele meningen en vele manieren om hier mee om te gaan.
Dat is het enige waar het wat mij betreft over gaat. Open tegemoet treden en vragen, aftasten wat er nodig is.
Bij jouw voorbeeld waarin je schetst dat je rustig kan zeggen dat je geen tijd hebt om erover te praten als je iemand tegenkomt die in een rouwproces zit, vraag ik mij meteen af of ik hier op zit te wachten of jij wel of geen tijd hebt hierover te praten. Ik niet in ieder geval.
Dus zo’n voorbeeld komt bij mij verkeerd over.
Zo zie je maar waar je met goede bedoelingen toch de plank weer mis kan slaan en dat is wat er zo vaak gebeurt.
Dit is geen verwijt van mijn kant maar wel een constatering.
Laat de mensen maar veel boeken lezen van mensen die veel hebben meegemaakt en daar kun je heel veel van leren. En dan zal het nog vaak niet goed gaan.
Groet,
Erika
Prachtig, Boukje, hoe je hiermee bezig bent vanuit je eigen ervaringen en vanuit je vakgebied. Ik lees met belangstelling je blogs en de vormgeving, daar geniet ik van. Ik hoor vaak van mensen in rouw (ik ben uitvaartondernemer en heb de rouwzorg in mn portefeuille), hoe moeilijk het is om weer de straat op te gaan en de reactie of non-reactie van anderen over je heen te krijgen. Denk je ook niet, dat iedereen -hoe druk ook- best even een paar minuten tijd heeft om stil te staan bij iemand, te zeggen dat het rot is wat er is gebeurd en haar medeleven te uiten? Dat lijkt met beter dan de mokerslag, dat je geen tijd hebt. Dat maakt de kloof alleen maar groter. Immers, in de rouw zit je in een totaal andere tijdsbeleving dan anders, je kunt het normale jachtige bestaan toch al niet volgen. Daar hoeft niet nog iemand je aan te herinneren. Dus: doe dat stukje nog eens over, dan is het een prachtig blog.
Vraag: waarom is het vaak zo moeilijk om iemand in rouw te ontmoeten. We zijn toch bijna allemaal zelf ooit met rouw in aanraking geweest? Waarom gaat die ervaring weer ondergronds?