E.T. Phone Home

Voor mij is het kijken naar een film niet hetzelfde als ieder ander. Ik heb last van beroepsdeformatie.

Dat wil zeggen dat ik de beelden voorgeschoteld ook direct analyseer. 

Kijk je met me mee?

Zo starten we in het donker en zien we in de verte, door takken heen, een ruimteschip met verlichte onderdelen op een open plek in het bos staan. Er zijn bewegende onderwerpen met een rood licht in het midden dat langzaam aan en uit gloeit. 

Close-Up beelden van lange donkere stelen, die vingers blijken te zijn. Een plantje dat voorzichtig daarmee uit de grond wordt gehaald. 

Dan grote koplampen van meerdere enorme Chevrolet trucks van onderen af gefilmd, die met een ruk tot stilstand komen. Grote schoenen die op de vochtige aarde met mos, gras en takken landen. 

Een spijkerbroek met lussen op de tailleband voor de riem en er hangt een bos sleutels bij de voorzak te bengelen. Zaklampen die in het donker lichtstralen tonen. Rennende voeten waardoor modder en water opspat. Tussen takken door weer die donkere wezens met hun rood oplichtende hart vanuit een hoger perspectief gezien. 

Meester verteller Steven Spielberg laat in de begin scène veel informatie weg in beeld, waardoor hij onze fantasie prikkelt en werkt met de kennis van suggestief denken. 

Ik had blijkbaar een nostalgische bui, want ik had opeens behoefte en zin om de film E.T. te kijken. 

Wie kent de film niet?

Het is een ware klassieke familiefilm. 

Elliot, een jongetje uit een gezin ziet bij toeval in het schuurtje bij zijn huis het bizar uitziende wezen die werd achtergelaten door het ruimteschip. Al is hij zich rot geschrokken en geloofd niemand hem, hij slaagt erin om contact te leggen. Hij lokt het levende wezen letterlijk met Reese’s Pieces (Amerikaanse snoepjes met pindakaas-vulling) naar zich toe. 

Nog altijd zien we enkel de donkere lange vingers die de snoepjes oprapen en blijft het beeld suggestief.

De scene waarin hij in zijn slaapkamer E.T. kennis laat maken met wat voor spullen er allemaal zijn voor een jonge jongen vind ik persoonlijk geniaal gemaakt. 

We zien meerendeel een overzicht van de kamer in silhouet vanaf een bureau dat vol ligt met spullen. Het raam, waarvan de jaloeziën dicht getrokken zijn, geeft voldoende tegenlicht. Aan weerszijde van het beeld wordt het ingekaderd door scharnierlampen. Links in beeld een ronde vissenkom. Een stokje met een  haai erop  (speelgoed) leunt er tegen. 

Eliott begint enthousiast figuurtjes op te pakken en noemt de namen op. Het zijn figuren uit de film Star Wars. “Hoe leuk”, denk ik dan!

E.T. is klein en komt met zijn hoofd niet boven het bureau uit, dus nog altijd zien we als kijker enkel een deel van zijn verschijning. Toch hebben we in ons hoofd al voldoende informatie om een voorstelling te maken. 

De uitsnede met de camera blijft onveranderd. We horen Eliot verder vertellen en zien dat hij de stok met de haai oppakt. Als hij knijpt in het uiteinde gaat de mond open en daarmee duikt de haai in de kom om net te doen of het vissen kan opeten. 

Een verwijzing naar Jaws!

Oh wat geniet ik van Spielberg zijn werk. Hij weet zo goed te spelen met hoe het brein van de mens werkt. Die suggestieve beeldtaal is zijn handelsmerk.

Hij weet dat we beelddenkers zijn en dat we maar weinig nodig hebben om het plaatje af te maken of in te vullen.

Als filmer en fotograaf maak ik gebruik van dezelfde technieken

Niet alleen om te bepalen hoe ik onderwerpen los in beeld breng, maar ook hoe ik de verschillende beelden na elkaar monteer.

Een fotoreportage presenteer ik in een diashow, die lijkt wel op een korte film. En het album leest als een kort beeldverhaal.

Daarvoor is afwisseling nodig in totaalbeeld, details, het onderwerp en de mensen daar omheen.

De ruimte eromheen doet ook mee: waar zijn we en op welk moment?

De tijd van de dag en het jaar is sfeerbepalend. Je ziet aan kleding van mensen af welke temperatuur en seizoen het is, of vanuit welke cultuur iemand komt of in welke stemming men gekleed is.

De aankleding van tafels toont of er geborreld, geknutseld of gegeten gaat worden.

Een foto zegt meer dan duizend woorden, zo gaat een spreekwoord.

Dat komt omdat er altijd een verhaal aan hangt.

Ik maak verhalen rond afscheid

Het verhaal van hoe iemand afscheid heeft genomen is belangrijker dan wij leren.

We leerden in onze cultuur in Nederland dat de dood iets is waar je niet over praat, iets waar je liever niet mee te maken krijgt. Dus stoppen we het maar beter weg.

Als je er niet naar kijkt, er niet over praat, dan bestaat het niet.

Helaas is het anders en gelukkig weten we dat steeds beter. 

Het verhaal van hoe iemand is overleden en hoe het afscheid verlopen is, geeft een levensverandering.  Voor ieder weer anders, die er mee te maken had.

Die levens-ingrijpende gebeurtenis stoppen we in rituelen die meestal niet langer duren dan een dag. 

De uitvaart

Waar over het algemeen maar een week vooraf over gedacht wordt hoe de invulling van de uitvaart zal zijn.

Hoe belangrijk is het dan dat we hier later op terug kunnen kijken?

Om te zien hoe het was en wat er allemaal georganiseerd was en met welke elementen uiting is gegeven aan iemands persoonlijke leven.

Ik weet hoe belangrijk ik dat vind

Hoe fijn dat je een compleet beeldverhaal krijgt, waarbij er voldoende sfeer, beleving en details voorbij komen.

Hoe fijn dat je kunt terug zien wie er waren, hoe ze deden en in welke verhouding er aandacht was voor de overledene of voor jou.

Ik leer fotografen welke beelden belangrijk zijn om dit complete beeldverhaal te kunnen maken.

Het lijkt zo eenvoudig. Althans dat is wat ik ook hoor van mensen die zich geen voorstelling kunnen maken van wat ze mogen ontvangen van een reportage.

• Ze hoeven maar een paar kiekjes…
• Ze wensen enkel een weergave van een paar momenten…

Maar hoe vervelend als men niet kan terugzien hoe de uitdrukking was van de kinderen die de kaarsjes aanstaken, omdat er vanuit een hoek gefotografeerd was.

Of hoe jammer dat het bloemstuk de tekeningen bedekte die op het deksel gemaakt waren, je kunt niet meer zien wat er werkelijk stond.

Of je ziet wel handen van iemand op de schouder ter troost, maar van wie was die hand?

Of je ziet dat er blaadjes gestrooid worden, maar wie deed dat dan en met welke emotie?

Ja, ook ik zie ze voorbij komen: foto’s die prachtig gemaakt zijn en niet het complete verhaal vertellen. Dat is niet erg, wanneer er daarna maar een beeld komt waarbij we begrijpen wat de gehele situatie was.

Spanning en nieuwsgierigheid

Je bouwt het op door dit soort detailbeelden en suggestieve beeldtaal.

Want hadden we nooit te zien gekregen hoe E.T. er in zijn geheel uitzag, dan was de film waarlijk geflopt.

Nadat Elliot enthousiast deelde welke spullen er te zien waren in zijn kamer kregen we E.T wel degelijk te zien. Die grote ogen, dat minuscule nekje, dat ook nog eens uitrekte, die vreemde lange vingers en de vorm van het hoofd en lijf.

Zo bekijkt zijn zusje later de voeten en meld dat ze die wel erg vreemd vindt. Ze vraagt zich ook af of het een meisje of een jongen is. Alleen komen we daar niet achter…

Sommige dingen hoeven niet per sé in beeld gebracht

En zo is het ook bij een uitvaart.

Het verdriet is er, maar zal ik niet met nadruk vastleggen.

Een overleden lichaam mag in beeld gebracht wanneer gewenst, maar hoeft niet  pontificaal uitgelicht. Soms is het voldoende dat een rouwende bij de overledene staat te kijken en dat we die persoon vooral zien.

In mijn lessen* ga ik hier allemaal uitgebreid op in. Tijdens beeldbesprekingen die we in 2022 met Afscheidsmomenten gaan neerzetten ook.

Ik houd je graag op de hoogte. *opleiding “Bekwaam Afscheidsfotograaf

Oh ja, wil je E.T. zien, op Netflix is deze in december 2021 nog te bekijken voor de abonnementhouders.

Fijne dag!

Boukje Canaan

P.S. In januari starten we met een nieuwe groep aan de opleiding “Bekwaam Afscheidsfotograaf” er zijn momenteel nog 2 plekken beschikbaar. Email of bel me indien je interesse hebt.