Wat maakt een fotograaf tot afscheidsfotograaf?

De term afscheidsfotograaf is intussen behoorlijk ingeburgerd. Er zijn uitvaartfotografen en rouwfotografen die zich afscheidsfotograaf noemen. Ik kan hen dat niet kwalijk nemen, want er bestaat geen definitie van dit woord. Ikzelf gebruik de term afscheidsfotograaf ook te pas en te onpas. In veel gevallen bedoelen we ook dat we uitvaarten fotograferen. Maar bij afscheid is er meer mogelijk dan alleen een uitvaart! Hier noem ik 3 punten waarvan ik denk dat ze verschil maken.

1. Een ware afscheidsfotograaf maakt verbinding met de mensen.

Ik ben van mening dat een fotograaf niet de juiste emotie over kan brengen op beeld wanneer die op algehele afstand blijft. De kunst van een ware afscheidsfotograaf is van het nabij zijn èn op gepaste afstand de intimiteit kunnen waarnemen. Een fotograaf kan wel scherpe foto’s maken, omdat deze de techniek beheerst, maar wanneer ze niet snappen wat er nodig is voor de nabestaanden, missen die foto’s net dat – de x-factor zeg maar.

Ik heb het zelf meegemaakt! De fotograaf die ik inhuurde voor de reportage bij mijn moeders uitvaart heeft geen geweldige sfeerfoto’s en al helemaal geen intieme foto’s gemaakt. Er zijn foto’s van wat er rond het altaar gebeurde; de kist, de priester, sprekers, het koor, maar allen lijken los van elkaar te staan. Er is geen gevoel te bespeuren en geen verbinding van het een met het ander. Ik miste de context en het verhaal! Ik zal het proberen uit te leggen.

Als je een foto van een spreker alleen ziet, dan zie je niet voor wie deze of wanneer deze spreekt. Het kan een willekeurige dag zijn dat deze persoon spreekt. De kist staat voor het altaar, maar wie horen daar dan bij? Deze kist kan van ‘iedereen’ zijn. Het koor is aan het zingen, maar het is niet duidelijk voor wat of voor wie en voor welke gelegenheid. Vele foto’s missen dan ‘het verhaal’. Het persoonlijke gegeven, de intimiteit van het een wat onlosmakelijk is van het ander, dat vind ik belangrijk.

Een afscheidsfotograaf kan beelden met een verhaal maken. De mensen waar het om gaat zijn samengebracht met de setting, de persoonlijke en specifieke details.

Deze foto laat heel wat zien;

• de rouwauto en lopers ernaast laten zien dat het niet zomaar een optocht is
• de stoet is groot, mensen voor en achter
• het gilde loopt mee; zie de vlag, de sjerp en het embleem op de jas van de man links voor, de zilveren kettingen van de mensen bij de auto
• het leven van alledag gaat door; mevrouw met honden op bankje
• het is een katholieke uitvaart; de priester loopt achter de auto
• de setting is een hoek van de straat, maar vanwege het naambordje en een stuk huis is dit herkenbaar voor de mensen die hier vandaan komen
• de zon die schijnt; ik zie schaduw, maar het is ook voldoende warm zonder jas

2 Een Afscheidsfotograaf registreert niet alleen, maar heeft ‘voelsprieten’

Nog een wezenlijk verschil tussen een afscheidsfotograaf en een fotograaf vind ik de aanwezigheid in zijn geheel. Een fotograaf zou zijn werk kunnen doen door enkel alles vast te leggen zonder enige betrokkenheid, wanneer men op afstand alles registreert. Men kan een lichtgevoelige lens nemen en een grote zoomlens erop zetten en dan ‘zoom’ je je plaatje wel dichtbij. Maar daardoor mis je dus juist die betrokken en verhalende plaatjes!

Een afscheidsfotograaf durft intiem te zijn met mensen (in rouw). Deze ziet wat er nog meer omheen gebeurt en voelt zich betrokken bij de mensen die een verlies doormaken. Door begrip te hebben voor verdriet, kan men weten wat de mensen achteraf willen terugzien. Zoals momenten die de naasten missen, omdat ze met hun gedachten ergens anders waren. Maar vooral emotionele reacties van mensen op situaties kunnen zij al helemaal niet meer terug toveren; vergeet niet dat er ook wordt gelachen soms vanwege grappige herinneringen die gedeeld worden.

Om deze intieme momenten ook in beeld te mogen nemen is het van belang dat de fotograaf weet hoe dit mogelijk is. Er is een manier die er voor zorgt dat de fotograaf deze foto’s ook mag nemen. Een fotograaf moet precies daar kunnen zijn; op verschillende plekken en op de juiste momenten.  Een afscheidsfotograaf verstopt zich niet achter de camera, maar laat op dit soort momenten de ‘antennes’ werken, als ware het voelsprieten. Met non-verbale communicatie is fotograferen van mensen in rouw geen probleem.

Dan gaan ze op de foto zonder dat dit lastig aanvoelt, sterker nog ze zullen de fotograaf niet eens opmerken.

Daarnaast is het belangrijk dat een afscheidsfotograaf weet hoe deze om moet gaan wanneer er seintjes zijn die aangeven dat een foto nemen niet gewenst is. Hoe men daarop reageert is van belang, want anders zal men voelen dat elke ‘klik’ van de camera er een te veel is.

3. Een Afscheidsfotograaf bekijkt ook mogelijkheden van Afscheid vooraf en/of nadien

Een afscheid is soms al veel langer gaande dan wanneer de uitvaart plaatsvindt. Sommige mensen zien de waarde in van een fijn samenzijn waarbij foto’s worden gemaakt. Wanneer men weet dat de situatie van nu snel veranderd, dan is een fotoreportage zeer waardevol.

Vooraf

Voor dat men afscheid moet nemen, is er soms nog een lange weg te gaan. Om momenten vast te leggen is ideaal om samen met een afscheidsfotograaf te doen. Deze zorgt ervoor dat men prettig kan handelen en praten. Geen stijf geposeer, maar foto’s die uitstralen hoe liefdevol de situatie of het gezin is. Familieportretten of reportages krijgen een extra lading wanneer men weet dat er iets heftigs gaande is. Hoe fijn is het dan dat er pure / echte beelden gemaakt worden die laten zien hoe iedereen is?

Zie hier moeder en dochter, waarvan dochter een beenmergtransplantatie (vol risico’s) moest ondergaan.

Nadien

Nadien een overlijden zijn mensen wel eens teleurgesteld dat ze niet wisten van afscheidsfotografie. Ze hadden er niet over nagedacht en de uitvaartleider had het niet per sé aangeraden. Dan nog zijn er mogelijkheden om fantastische momenten vast te leggen. Mijn voorbeeld is altijd om de dierbare die er niet meer is, toch mee te laten doen tijdens de sessie.

Hier poseert grote zus wel heel trots met Alex! Ze mist haar broertje al langer hier.

Bijzonder beroep

Ik ga ervan uit dat een goede afscheidsfotograaf verdriet begrijpt. Dat deze snapt wat verlies is, dat er begrip is voor de situatie en dat men perfect kan omgaan met de eigen emotie. Ja, eigen emoties zijn niet altijd te onderdrukken. Het is logisch dat ik me regelmatig flink geraakt voel. Iedere keer zou ik zo mee kunnen huilen, maar ik doe het niet. Ik heb hier handvatten voor om het maar kort toe te laten, zodat het mijn werk niet beïnvloed.

Vraag aan jou

Zijn er nog meer punten wat een afscheidsfotograaf anders maakt dan een ‘gewone’ fotograaf of uitvaartfotograaf? Leuk als je een reactie geeft in het veld hieronder.

Opleiding

Vanwege dat steeds meer fotografen voelen dat zij dit bijzondere specialisme ook wensen te ontwikkelen heeft Boukje Canaan een opleiding ontwikkeld. In September is er weer een groep die gaat starten. Voor inschrijven van de info-dag op 18 juli, kijk je hier>>

Ervaringsverhaal vooraf afscheid>>

Ervaringsverhaal nadien afscheid>>